Trong chăn nuôi gà, đặc biệt là các giống gà địa phương (gà ta, gà ri, gà Mía…), câu nói “con giống tốt quyết định 50% thành công” luôn luôn đúng. Một đàn gà có khởi đầu tốt từ những con giống chất lượng sẽ sinh trưởng đồng đều, ít bệnh tật và cho năng suất cao.
Trang Nghề nông xin chia sẻ đến bà con kỹ thuật chọn giống gà địa phương chi tiết qua 3 giai đoạn quan trọng nhất.
Giai đoạn 1: Lựa chọn gà con (1 ngày tuổi) – Nền tảng cho một đàn gà khỏe mạnh
Đây là giai đoạn quan trọng nhất. Gà con khỏe mạnh sẽ có tỉ lệ sống cao, phát triển nhanh. Bà con nên chọn gà vào buổi sáng, dựa vào các đặc điểm ngoại hình sau:
- Tổng thể: Chọn những con có khối lượng đồng đều, lớn hơn so với trung bình của lô孵. Lông phải bông, tơi xốp và khô hoàn toàn, chứng tỏ gà được sưởi ấm tốt, không bị lạnh.
- Bụng và rốn: Bụng thon, nhẹ và mềm. Rốn phải khô và kín hoàn toàn. Gà có bụng nặng, ì ạch hay rốn còn ướt, có màu thâm đen là dấu hiệu của việc chưa tiêu hết lòng đỏ hoặc bị nhiễm trùng.
- Mắt: Mắt to, sáng, lanh lợi, không lờ đờ, không có dị tật hay bị viêm dính.
- Chân: Chân mập mạp, bóng, đứng vững và đi lại nhanh nhẹn. Các ngón chân thẳng, không bị dị tật, khoèo. Tránh chọn những con chân khô, đi lại xiêu vẹo.
- Mỏ: Mỏ bình thường, khép kín, không bị vẹo.
Cách kiểm tra thực tế: Bà con nên bắt từng con gà lên tay để quan sát kỹ các bộ phận đầu, mỏ, cổ, chân, bụng, lỗ huyệt. Sau đó, thả gà ra sàn có lót trấu hoặc giấy để quan sát dáng đi. Những con nhanh nhẹn, chạy tản ra ngay là những con gà tốt. Loại bỏ ngay những con có biểu hiện yếu, chậm chạp, tụm lại một chỗ.
Giai đoạn 2: Tuyển chọn gà hậu bị – “Hạt giống” cho thế hệ tương lai
Gà hậu bị là nguồn gốc để tạo ra đàn gà sinh sản chất lượng. Việc chọn lọc ở giai đoạn này giúp loại bỏ những cá thể phát triển kém, dị tật, đảm bảo chỉ giữ lại những con ưu tú nhất. Thời điểm chọn lọc là lúc kết thúc giai đoạn gà con (6-7 tuần tuổi) và lúc kết thúc giai đoạn hậu bị (19-20 tuần tuổi).
Các tiêu chuẩn để chọn gà hậu bị làm giống:
- Ngoại hình tổng thể: Thân hình cân đối, dài, sâu, rộng, thể hiện một khung xương phát triển tốt, có khả năng cho năng suất cao sau này.
- Đầu và Mắt: Đầu rộng, sâu. Mắt to, lồi, sáng và có màu da cam đặc trưng cho thấy sự tinh anh, khỏe mạnh.
- Mỏ, Mào: Mỏ ngắn, chắc chắn và khép kín. Mào và tích phải to, có màu đỏ tươi, phát triển đúng với độ tuổi của giống.
- Lông: Bộ lông phát triển tốt, bóng mượt, mềm mại và áp sát vào thân.
- Chân: Chân có màu sắc đặc trưng của giống, vảy chân bóng, các ngón chân thẳng và ngắn. Dáng đi vững chãi, nhanh nhẹn.
- Tính cách: Con gà phải lanh lợi, ưa hoạt động, phản ứng nhanh với môi trường xung quanh.
Những con gà đạt các tiêu chuẩn trên sẽ được chọn để chuyển sang giai đoạn nuôi sinh sản. Loại bỏ không tiếc những con còi cọc, chậm lớn, có dị tật hoặc quá nhút nhát.
Giai đoạn 3: Chọn lọc gà mái trong giai đoạn khai thác trứng
Đối với đàn gà sinh sản, việc chọn lọc phải được tiến hành định kỳ để loại thải những cá thể đẻ kém, nhằm duy trì năng suất và hiệu quả kinh tế. Một con gà mái đẻ tốt sẽ có những biểu hiện rất rõ ràng:
- Mào và Tích tai: Luôn có màu đỏ tươi, to, mềm mại và ấm. Đây là dấu hiệu của việc tuần hoàn máu tốt, hormone sinh sản hoạt động mạnh. Gà mái sắp đẻ hoặc đang đẻ kém thường có mào teo, màu nhợt nhạt.
- Mỏ và Chân: Màu sắc của mỏ và chân sẽ giảm dần, chuyển từ vàng sang màu nhạt hơn. Nguyên nhân là do sắc tố vàng (xanthophyll) được cơ thể ưu tiên chuyển vào để tạo lòng đỏ trứng. Đây là một dấu hiệu rất tốt.
- Lỗ huyệt: Lỗ huyệt của gà đang đẻ tốt thường ẩm ướt, có màu nhạt, luôn cử động co bóp và có hình trái xoan. Gà đẻ kém lỗ huyệt sẽ khô, tròn và có màu vàng.
- Khung xương: Khoảng cách giữa mỏm xương lưỡi hái (cuối xương ức) và xương háng phải rộng. Bà con có thể dùng tay để kiểm tra, nếu đặt lọt 2-3 ngón tay trở lên là gà đẻ tốt. Khoảng cách này càng rộng thì khả năng đẻ trứng càng cao.
Dựa vào những biểu hiện trên, bà con có thể dễ dàng lựa chọn những gà mái đẻ tốt để giữ lại và loại thải những con đẻ kém, giúp tối ưu hóa hiệu quả chăn nuôi.
Chúc bà con thành công!
