Tại ĐBSCL, sau mỗi vụ lúa là nguồn rơm rạ dồi dào, mở ra cơ hội làm giàu từ nghề trồng nấm rơm. Đây là nghề “hái ra tiền” ngay cả với nông dân ít đất. Tuy nhiên, phương pháp trồng ngoài trời truyền thống đang dần bộc lộ nhiều hạn chế.
Chuyển dịch sang mô hình trồng nấm rơm trong nhà đang là xu hướng tất yếu, giúp tăng năng suất gấp 2-3 lần, kiểm soát dịch bệnh và cho ra sản phẩm “nấm sạch” với giá bán cao vượt trội.
Từ “vua meo nấm” đến mô hình nhà trồng tiêu chuẩn
Ông Năm Nghi (Phan Bá Nghi), Giám đốc Công ty CP Nấm Thần Nông (Ô Môn, Cần Thơ), với hơn 30 năm kinh nghiệm, là một “nhân chứng” sống động cho sự phát triển của nghề nấm rơm. Vốn nổi tiếng là chuyên gia sản xuất meo giống, những năm gần đây, ông Năm Nghi đã dồn tâm huyết theo đuổi kỹ thuật trồng nấm thương phẩm trong nhà.
Ông chia sẻ: “Trồng nấm trong nhà giải quyết được bài toán đốt đồng, không còn phụ thuộc vào thời tiết, và nhất là kiểm soát được bệnh mà không cần dùng thuốc hóa học. Chỉ có vậy mới tạo ra nấm sạch cho người tiêu dùng tin tưởng.”
Theo ông Năm, thành công phụ thuộc lớn vào yếu tố chủ quan của người trồng, bao gồm kiến thức, kỹ năng chăm sóc và khả năng tổ chức sản xuất.
So sánh hiệu quả: Trồng ngoài trời và Trồng trong nhà
Dù kỹ thuật trồng nấm ngoài trời (trên đồng ruộng, trước sân nhà) đã được nông dân đúc kết nhiều kinh nghiệm và đạt năng suất khả quan, nhưng mô hình này vẫn có giới hạn.
Mô hình trồng nấm trong nhà áp dụng kỹ thuật mới khắc phục được hầu hết các nhược điểm đó.
| Tiêu chí | Mô hình ngoài trời (Truyền thống) | Mô hình trong nhà (Tiên tiến) |
| Năng suất | Thấp, chỉ đạt 7 – 10% (nấm tươi/rơm khô) | Cao, đạt 25 – 30%, có thể cao hơn |
| Sự phụ thuộc | Phụ thuộc hoàn toàn vào thời tiết (nắng gắt, mưa bão) | Chủ động hoàn toàn, kiểm soát được nhiệt độ, độ ẩm |
| Chất lượng | Chất lượng không đồng đều, dễ nhiễm bẩn | Chất lượng cao, đồng đều, đạt chuẩn “nấm sạch” |
| Giá bán | Trung bình: 35.000 – 40.000 đ/kg | Giá cao: 70.000 đ/kg (nấm sạch) |
| Lao động | Đòi hỏi nhiều kinh nghiệm, vất vả | Dễ đào tạo, điều kiện lao động tốt hơn |
| Đầu tư | Chi phí đầu tư thấp | Chi phí đầu tư ban đầu cao (nhà xưởng, giàn kệ) |
Hạch toán mô hình “chìa khóa trao tay” từ Nấm Thần Nông
Công ty Nấm Thần Nông hiện đang chuyển giao kỹ thuật trồng nấm trong nhà tiêu chuẩn, đồng thời cung cấp các túi compost (rơm đã ủ và cấy meo) sẵn cho nông dân.
1. Thiết kế nhà trồng tiêu chuẩn:
- Kích thước: Dài 12m x Rộng 4m. Vách cao 2m, đỉnh nhà 2,7m.
- Thiết kế: Bố trí 2 dãy kệ, mỗi kệ 3 tầng.
- Công suất: Chất được 150 túi compost (loại 18kg/túi).
2. Quy trình và hiệu quả:
- Chu kỳ: 15 – 17 ngày là thu hoạch dứt điểm.
- Vệ sinh: Phơi nhà, xử lý bằng xà phòng và clorin trong 10 – 15 ngày.
- Số vụ/năm: Có thể thực hiện 7 – 8 vụ/năm.
- Năng suất: Mỗi túi compost 18kg cho thu hoạch từ 1,2 – 1,5kg nấm rơm.
3. Hạch toán chi phí – Lợi nhuận (Cho 1 vụ 150 túi):
- Chi phí đầu vào:
- Giá 1 túi compost (18kg, đã cấy meo): 33.000 đồng/túi
- Tổng chi phí compost: 150 túi x 33.000 đ = 4.950.000 đồng
- Doanh thu (tính theo năng suất tối thiểu):
- Năng suất tối thiểu: 1,2 kg nấm/túi
- Giá bán (nấm sạch): 70.000 đồng/kg
- Tổng doanh thu: 150 túi x 1,2 kg/túi x 70.000 đ/kg = 12.600.000 đồng
- Lợi nhuận gộp (chưa trừ điện, nước, công):
- 12.600.000 (Doanh thu) – 4.950.000 (Chi phí) = 7.650.000 đồng/vụ
Như vậy, với một nhà trồng tiêu chuẩn, chỉ sau 15-17 ngày, người nông dân có thể thu về lợi nhuận gộp hơn 7,6 triệu đồng. Mô hình này mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt và giúp nông dân chủ động sản xuất quanh năm.
Kỹ thuật then chốt để có “nấm sạch”
Dù trồng trong nhà, để đạt hiệu quả cao và duy trì chất lượng “nấm sạch”, ông Năm Nghi đặc biệt lưu ý hai vấn đề:
1. Tuyệt đối không dùng hóa chất trị bệnh
Ông Năm Nghi nhấn mạnh: “Phòng bệnh là phương pháp tốt nhất, không phải dùng thuốc hóa học.”
Do thời gian từ khi nấm ra (hình đinh ghim) đến khi thu hoạch chỉ 4-5 ngày, bất kỳ loại hóa chất trị bệnh nào cũng không đủ thời gian phân hủy, chắc chắn sẽ để lại dư lượng độc hại trong nấm. Lạm dụng thuốc không đúng cách vừa không hiệu quả, vừa có thể tiêu diệt luôn cả nấm trồng.
Các biện pháp phòng bệnh hữu hiệu:
- Vị trí: Khu vực trồng nấm phải xa nguồn ô nhiễm (bãi rác, trại chăn nuôi).
- Vệ sinh: Vệ sinh thường xuyên nơi trồng và tuân thủ quy trình xử lý nhà nấm giữa 2 đợt. Dọn sạch bã compost, đốt bỏ rác, diệt côn trùng.
- Quy trình: Áp dụng đúng kỹ thuật từ ủ rơm (nếu tự làm) đến chăm sóc, thu hoạch.
2. Chất lượng meo giống là quyết định
- Nên sử dụng meo giống có chất lượng tại các cơ sở sản xuất có thương hiệu uy tín lâu năm (như Nấm Thần Nông).
- Không nên ham rẻ dùng meo giống của các lò nhỏ, chưa có tên tuổi.
- Tuyệt đối không trộn lẫn meo giống chất lượng cao với các loại meo giống khác.
Thị trường rộng mở cho “rau thịt”
Với sản lượng rơm rạ hằng năm tại Việt Nam lên đến 40-45 triệu tấn, tiềm năng phát triển nghề nấm rơm là rất lớn.
Thị trường nấm rơm luôn ổn định, ngay cả trong các đợt dịch tả heo Châu Phi hay Covid-19, sản phẩm nấm vẫn không bị ảnh hưởng. Nấm rơm được xem như nguồn “rau thịt” giàu dinh dưỡng, và nhu cầu tiêu thụ nấm sạch trong tương lai sẽ ngày càng tăng cao. Mô hình trồng nấm trong nhà chính là giải pháp kỹ thuật mới, giúp người nông dân ĐBSCL làm giàu bền vững từ chính phụ phẩm nông nghiệp.
(Tổng hợp từ Hữu Đức – Báo Nông nghiệp Việt Nam)
