[Sách] Biện pháp Phòng trị Côn trùng và Nhện Gây hại Cây Ăn trái (Chuối, Táo)

Tên sách: BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ CÔN TRÙNG VÀ NHỆN GÂY HẠI CÂY ĂN TRÁI (CHUỐI, TÁO)
Tác giả: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THU CÚC
Nhà xuất bản: NHÀ XUẤT BẢN THANH NIÊN
Năm xuất bản: 2002 (In xong và nộp lưu chiểu quý 2 năm 2002)
Số trang: 75 (Dựa trên cấu trúc tài liệu và trang 56)
Từ khóa chính: Sùng đục gốc chuối, sâu cuốn lá chuối, rầy mềm chuối (Bunchy top), sâu ăn bông táo, ruồi đục trái táo, sâu đục trái táo, rệp sáp phấn, phòng trị sinh học, kỹ thuật canh tác.

Tải về

Cây chuối và cây táo là hai loại cây ăn trái quan trọng, nhưng năng suất và chất lượng thường bị đe dọa nghiêm trọng bởi các loại côn trùng và nhện gây hại. Cuốn sách chuyên khảo “Biện pháp Phòng trị Côn trùng và Nhện Gây hại Cây Ăn trái (Chuối, Táo)” của PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Cúc là cẩm nang thiết yếu, cung cấp kiến thức toàn diện và chuyên sâu để quản lý dịch hại trên hai loại cây này. Tài liệu đi sâu vào phân tích đặc điểm hình thái, sinh thái, và cơ chế gây hại của các đối tượng nguy hiểm hàng đầu như Sùng đục gốc chuối, Rầy mềm truyền bệnh “Bunchy top” (xoăn ngọn), Sâu đục trái táo, và Sâu ăn bông táo. Đặc biệt, cuốn sách trình bày các giải pháp phòng trị tích hợp, từ kỹ thuật canh tác, sử dụng bẫy pheromone, đến các biện pháp sinh học (tuyến trùng, ong ký sinh), giúp nhà nông xây dựng chiến lược bảo vệ mùa màng hiệu quả, bền vững và an toàn hơn. Đây là nguồn tài liệu quý giá để tối ưu hóa sản xuất và nâng cao chất lượng nông sản.

Nội dung chính:

Cuốn sách trình bày chi tiết về các đối tượng dịch hại nguy hiểm nhất trên cây chuối và cây táo, cùng với các biện pháp phòng trừ khoa học.

PHẦN 1: DỊCH HẠI TRÊN CÂY CHUỐI

1. Sùng đục gốc chuối (Cosmopolites sordidus):

Đây là dịch hại chính, ấu trùng đục đường hầm trong gốc và củ chuối, làm cây suy yếu và dễ bị đổ ngã.

• Đặc điểm: Thành trùng màu đen, dài 12-16 mm. Ấu trùng không chân, mập mạp, màu trắng sữa.
• Gây hại: Ấu trùng đục sâu vào gốc, làm thân cây rỗng như xơ mướp, dẫn đến cây cằn cỗi, trái nhỏ, và dễ gãy.
• Phòng trị:
  • Kỹ thuật canh tác: Đốn sát gốc, đào bỏ gốc chuối nhiễm nặng sau thu hoạch. Không trồng chuối lại ít nhất 3 tháng. Sử dụng cây con sạch bệnh.
  • Bẫy thành trùng: Sử dụng khúc thân chuối (60-80 cm) chẻ dọc làm bẫy, bắt thành trùng bằng tay hoặc xử lý thuốc.
  • Sinh học: Sử dụng tuyến trùng thiên địch (Sternernema carpocapsae, S. glaseri).
  • Giống chống chịu: Nhóm chuối AAA thường tránh được sự gây hại, nhóm AAB mẫn cảm cao.
  • Hóa học: Xử lý cây con (ngâm trong dung dịch Furadan/Basudin) hoặc rải thuốc hột/phun thuốc nước quanh gốc.
  • Pheromone: Có triển vọng sử dụng Sordidin trong tương lai.

2. Sâu cuốn lá chuối (Erionota thrax):

Ấu trùng cuốn lá non thành ống để trú ngụ và ăn phá, làm cây bị trụi lá (dù mật số thường thấp).

• Đặc điểm: Ấu trùng màu xanh nhạt, phủ lớp bột sáp trắng. Sâu hóa nhộng trong ống cuốn lá.
• Phòng trị: Mật số thường bị khống chế bởi thiên địch (ong ký sinh trứng Ooencyrtus erionotae, ong ký sinh ấu trùng Cotesia erionotae). Biện pháp tốt nhất là hủy bỏ các ống lá cuốn khi mật số thấp.

3. Rầy mềm truyền bệnh “Bunchy top” (Pentalonia nigronervosa):

Là tác nhân truyền bệnh Banana Bunchy Top Virus (BBTV), gây thiệt hại lớn.

• Gây hại: Chích hút dịch cây và lây truyền virus. Bệnh gây ra triệu chứng lá hẹp, mọc thành bó (chun đọt), cuống ngắn, cây lùn lại và không cho trái hoặc trái rất nhỏ, không chín.
• Phòng trị: Phát hiện bệnh sớm và loại bỏ toàn bộ cây/bụi chuối đã bị nhiễm ra khỏi vườn (bao gồm cả cây con) để ngăn chặn nguồn bệnh. Tránh trồng chuối ngay cạnh vườn nhiễm bệnh.

4. Nhóm côn trùng ít phổ biến: Rệp sáp phấn (Planococcus lilacinus), bù lạch (Thrips sp.), rệp sáp dính.PHẦN 2: DỊCH HẠI TRÊN CÂY TÁO (Ziziphus mauritiana Lamk)

1. Nhóm sâu ăn bông táo (Autoba brachygonia, Autoba versicolor):

Gây hại nghiêm trọng nhất khi cây ra bông, sâu nhả tơ cuốn bông và ăn phá bên trong, làm rụi chùm bông, ảnh hưởng nặng nề đến năng suất.

• Đặc điểm: A. brachygonia có sải cánh 14-15 mm, cánh trước có chấm đen đặc trưng. Sâu hóa nhộng trong kén dai, chắc chắn.
• Phòng trị: Mật số trong tự nhiên bị khống chế bởi ong ký sinh (tỷ lệ ký sinh có thể lên đến 60%). Cần theo dõi để phòng trị kịp thời bằng thuốc trừ sâu thông thường vào lúc cây chuẩn bị ra bông.

2. Ruồi đục trái (Bactrocera dorsalis):

Gây hại quan trọng thứ hai trên táo (sau sâu đục trái), tập trung vào giai đoạn trái sắp chín và chín. Trái bị bội nhiễm vi sinh vật, thối và rụng nhanh. Biện pháp phòng trị được tham khảo ở phần cây ổi (trong các tài liệu cùng bộ).

3. Sâu đục trái (Họ Noctuidae):

Đối tượng gây hại quan trọng nhất trên táo, có thể tấn công đến 64,5% số trái trên cây, từ lúc trái non (bằng ngón tay cái) đến lúc thu hoạch.

• Gây hại: Ấu trùng đục sâu vào trái, ăn cả thịt và hột non. Trái bị thối nhanh do bội nhiễm.
• Phòng trị: Loại bỏ trái nhiễm sâu (chôn sâu dưới đất). Sử dụng thuốc hóa học thông dụng (như Sagomycin, Sevin, Decis…) khi mật số đạt ngưỡng ≥ 3% số trái bị nhiễm.

4. Rệp sáp phấn (Planococcus lilacinus, Pseudococcus sp.):

Phổ biến trên bông, lá, đọt non. Tiết mật ngọt gây nấm bồ hóng, làm quăn lá, gây hại nặng vào mùa nắng.

• Phòng trị: Tham khảo biện pháp phòng trị rệp sáp trên cây sa bô, chôm chôm, ổi và mãng cầu (trong các tài liệu cùng bộ).

5. Sâu ăn lá táo: Gồm Sâu ăn lá màu nâu và Sâu ăn lá màu xanh. Dễ phòng trị bằng thuốc trừ sâu thông thường khi mật số cao.