Từ chỗ chỉ được nuôi nhốt tại vườn thú, đà điểu đã chính thức trở thành một vật nuôi kinh tế, mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp Việt Nam. Với ưu thế dễ nuôi, ít bệnh tật và khả năng tận dụng triệt để sản phẩm, nghề nuôi đà điểu đang được giới chuyên môn đánh giá là nghề “hot”, mang lại lợi nhuận cao và bền vững.
1. Sự bùng nổ của nghề nuôi đà điểu tại Việt Nam
Nghề chăn nuôi đà điểu bắt đầu du nhập và phát triển tại Việt Nam từ cuối những năm 1990. Trung tâm Nghiên cứu gia cầm Thụy Phương (Viện Chăn nuôi) được xem là cái nôi phát triển giống và kỹ thuật đà điểu tại miền Bắc, được Bộ NN-PTNT giao nhiệm vụ nghiên cứu từ năm 1996.
Sau hơn hai thập kỷ, phong trào chăn nuôi đà điểu đã lan rộng tới hơn 40 tỉnh, thành phố trên cả nước. Đà điểu phát triển mạnh ở vùng duyên hải Nam Trung Bộ, trung du và miền núi phía Bắc, góp phần quan trọng vào việc:
- Chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp.
- Tận dụng đất đai phi nông nghiệp (đất đồi, đất cát).
- Tạo công ăn việc làm và tăng thu nhập cho người lao động nông thôn.
Ông Nguyễn Quý Khiêm, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu gia cầm Thụy Phương, nhận định: Chăn nuôi đà điểu hiện có lợi thế vượt trội so với nhiều vật nuôi khác nhờ tính dễ nuôi, chịu kham khổ và khả năng tận dụng thức ăn phụ phẩm nông nghiệp rất tốt.
2. Lợi ích kinh tế hấp dẫn: Lý do giống đà điểu “sốt”
Nhu cầu con giống đà điểu hiện nay luôn ở mức cao. Bà Nguyễn Thị Hòa, Trạm trưởng Trạm Nghiên cứu chăn nuôi đà điểu Ba Vì, chia sẻ rằng Trạm phải liên tục nghiên cứu nâng cao năng suất sinh sản và chất lượng đàn nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ thị trường.
Nguyên nhân chính thúc đẩy sự “sốt” của giống đà điểu là hiệu quả kinh tế cao mà nó mang lại:
| Chỉ tiêu | Mô tả |
| Lợi nhuận/con | Mỗi con đà điểu nuôi thịt trong 11 – 12 tháng, cho lợi nhuận ròng từ 1,5 – 2 triệu đồng (số liệu cũ). Con số này có thể còn cao hơn tùy thuộc vào giá thị trường và chi phí thức ăn hiện tại. |
| Thị trường tiêu thụ | Sản phẩm đa dạng, dễ tiêu thụ trong nước và có tiềm năng xuất khẩu. Tổng sản lượng thịt đà điểu hàng năm (khoảng 5.000 tấn thịt hơi) vẫn còn rất nhỏ so với thịt gia cầm, cho thấy dư địa thị trường còn rất lớn. |
| Khả năng thích nghi | Đà điểu có khả năng chịu đựng biên độ khí hậu rộng (từ $-30^{\circ}C$ đến $40^{\circ}C$), phát triển tốt tại nhiều vùng sinh thái khác nhau. |
3. Ưu thế về sức khỏe và chất lượng thực phẩm 🌟
Đà điểu được mệnh danh là “vật nuôi cho thực phẩm sạch của thế kỷ XXI” nhờ những ưu điểm nổi trội về sức khỏe và dinh dưỡng:
- Sức đề kháng cao: Đà điểu ít mắc các bệnh về virus. Hiện nay, đà điểu mới cần sử dụng vaccine phòng bệnh Newcastle, trong khi các gia súc, gia cầm khác phải phòng ít nhất 4 – 5 loại vaccine.
- Hạn chế kháng sinh: Trong quá trình sinh trưởng, việc sử dụng kháng sinh phòng bệnh rất hạn chế, giúp thịt đà điểu trở thành một loại thực phẩm sạch được người tiêu dùng ưa chuộng.
4. Giá trị đa chiều: Tận dụng 100% sản phẩm
Điểm mạnh làm nên thương hiệu của nghề nuôi đà điểu là khả năng tận dụng triệt để mọi bộ phận, từ đó nâng cao giá trị tổng thể của vật nuôi:
| Sản phẩm | Công dụng |
| Thịt | Thực phẩm sạch, ít cholesterol, giàu dinh dưỡng. |
| Da | Chế tạo các sản phẩm thời trang cao cấp: giày, dép, thắt lưng, túi ví da… |
| Trứng | Trứng đà điểu có giá trị dinh dưỡng cao, trứng phôi dùng làm giống. |
| Xương, Tiết | Chế biến thành thực phẩm chức năng, hỗ trợ sức khỏe. |
| Mỡ | Nguyên liệu quý trong công nghệ chế biến mỹ phẩm dưỡng da. |
| Lông | Dùng làm đồ trang trí, chổi quét bụi (nhất là trong công nghiệp điện tử). |
Đặc biệt, đà điểu có thể tận dụng các loại phụ phẩm nông nghiệp có giá trị thấp như bã bia, cám gạo, cám mì, bột vỏ đỗ xanh… để chuyển hóa thành sản phẩm thịt có chất lượng cao, giúp nâng cao giá trị của các sản phẩm nông nghiệp thứ cấp.
5. Lời khuyên cho người mới bắt đầu
Để đầu tư vào nghề nuôi đà điểu hiệu quả, người chăn nuôi cần lưu ý:
- Chọn giống uy tín: Trạm Nghiên cứu chăn nuôi đà điểu Ba Vì (Trung tâm Nghiên cứu gia cầm Thụy Phương) là một trong những đơn vị nuôi giữ giống gốc, cung cấp quy trình chăn nuôi và chăm sóc đã cơ bản hoàn thiện, không thua kém các quốc gia chăn nuôi đà điểu mạnh trên thế giới.
- Học hỏi kỹ thuật: Mặc dù đà điểu ít bệnh, việc tuân thủ quy trình chuồng trại, chăm sóc và phòng bệnh cơ bản (nhất là bệnh Newcastle) là bắt buộc.
- Duy trì đàn sinh sản: Hiện tại, nguồn giống đà điểu vẫn chưa cung cấp đủ cho thị trường, việc đầu tư vào đàn đà điểu mái sinh sản (hiện cả nước chỉ khoảng 3.000 con) là một hướng đi tiềm năng để tự chủ nguồn cung và bán con giống.
