Nuôi lợn nái lai F1 đang là hướng đi hiệu quả tại nhiều địa phương. Tuy nhiên, để đảm bảo sức khỏe đàn nái, nâng cao năng suất sinh sản, công tác vệ sinh phòng bệnh đóng vai trò quyết định. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết quy trình vệ sinh phòng bệnh cho lợn nái F1 từ các chuyên gia nông nghiệp.
I. 8 Nguyên tắc vàng trong vệ sinh phòng bệnh
1. Vệ sinh chuồng trại và thiết bị:
- Quét dọn, cọ rửa hàng ngày. Định kỳ phun thuốc tẩy uế, khử trùng toàn bộ chuồng nuôi, máng ăn, máng uống.
- Thực hiện chế độ “cùng vào, cùng ra”. Sau mỗi đợt nuôi, phải tổng vệ sinh, tiêu độc khử trùng và để trống chuồng 10-15 ngày trước khi nhập lứa mới.
2. Kiểm soát thức ăn, nước uống:
- Thức ăn thô xanh phải được rửa sạch trước khi cho ăn.
- Tuyệt đối không sử dụng thức ăn ôi thiu, nấm mốc, quá hạn sử dụng hoặc không rõ nguồn gốc.
- Nước uống phải sạch sẽ, không dùng nước ao hồ tù đọng hoặc nước giếng nhiễm sắt nặng.
3. An toàn sinh học đối với con người:
- Người lao động trực tiếp phải có quần áo bảo hộ, ủng riêng biệt. Rửa tay, sát trùng kỹ trước và sau khi tiếp xúc với đàn lợn.
- Hạn chế tối đa người lạ ra vào khu vực chăn nuôi.
4. Kiểm soát khách tham quan:
- Không cho phép khách từ vùng dịch vào trại.
- Khách tham quan bắt buộc phải tuân thủ quy trình khử trùng, thay bảo hộ lao động và không mang vật dụng cá nhân từ bên ngoài vào khu vực chăn nuôi.
5. Ngăn chặn vật chủ trung gian:
- Có biện pháp che chắn thức ăn, nước uống.
- Kiểm soát triệt để chuột, gián, ruồi, muỗi và không cho chó, mèo, gà, vịt… vào khu vực nuôi lợn.
6. Quy trình nhập đàn và cách ly:
- Lợn mới mua về bắt buộc phải nuôi tại khu cách ly riêng biệt từ 10 – 15 ngày để theo dõi sức khỏe trước khi nhập đàn.
- Khi phát hiện lợn ốm, phải cách ly ngay lập tức để điều trị và tránh lây lan.
7. Xử lý xác vật nuôi đúng quy định:
- Tuyệt đối không vứt xác lợn chết ra môi trường, không chế biến làm thực phẩm.
- Phải chôn lấp hoặc tiêu hủy (đốt) xác lợn chết ở nơi xa khu dân cư, nguồn nước. Sử dụng vôi bột và hóa chất khử trùng khi chôn lấp.
8. Xử lý chất thải triệt để:
- Phân: Thu gom hàng ngày, xử lý bằng hầm Biogas hoặc ủ phân compost với chế phẩm sinh học (Balasa No1, Safeguard…). Hố ủ phải có mái che, nền chống thấm.
- Nước thải: Phải được dẫn về hệ thống xử lý, không thải trực tiếp ra môi trường. Tách riêng hệ thống thoát nước mưa và nước thải.
- Rác thải y tế: Vỏ chai vắc-xin, bơm kim tiêm… phải được thu gom và tiêu hủy theo quy định về rác thải nguy hại.
II. Hướng dẫn khử trùng tiêu độc hiệu quả
- Hố sát trùng: Bắt buộc phải có tại cổng ra vào khu vực chăn nuôi (kích thước tham khảo: Dài 50-70cm, Rộng 30-50cm, Sâu 10-15cm). Sử dụng vôi bột hoặc dung dịch sát trùng, thay mới định kỳ 2-3 ngày/lần.
- Hóa chất sử dụng: Có thể dùng Han-Iodine, Benkocid, Cloramin-T… hoặc nước vôi 10% để phun khử trùng chuồng trại định kỳ.
- Tận dụng tự nhiên: Phơi nắng máng ăn, dụng cụ chăn nuôi để tiêu diệt mầm bệnh.
III. Lịch tiêm phòng vắc-xin bắt buộc cho lợn nái F1 và lợn con
Việc tiêm phòng đầy đủ, đúng lịch là biện pháp bảo vệ chủ động hiệu quả nhất.
| Loại bệnh/Vắc-xin | Lợn con | Lợn nái |
| Tiêm sắt (lần 1) | 3 ngày tuổi (2ml/con) | – |
| Tiêm sắt (lần 2) | 10 ngày tuổi (2ml/con) | – |
| Suyễn lợn | 3-4 ngày tuổi (2 liều cách 28 ngày) | 2 tuần trước khi đẻ |
| Dịch tả lợn | 5-7 tuần tuổi | Sau khi cai sữa con |
| Tai xanh (PRRS) | 2-3 tuần tuổi | Sau khi cai sữa con |
| Lở mồm long móng | 2-3 tuần tuổi | (Theo hướng dẫn thú y địa phương) |
| Tụ huyết trùng | 2-3 tuần tuổi | Định kỳ 4 tháng/lần (120 ngày) |
| Phó thương hàn | 2-3 tuần tuổi | – |
| Đóng dấu lợn | 2-3 tuần tuổi | Định kỳ 6 tháng/lần (180 ngày) |
Lưu ý quan trọng:
- Nếu lợn ăn thêm thức ăn xanh, cần tẩy giun sán định kỳ 2 tháng/lần.
- Sử dụng kháng sinh phải tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ thú y và hướng dẫn của nhà sản xuất. Tuyệt đối không dùng các loại kháng sinh cấm (như Chloramphenicol, Furazolidone…).
- Ghi chép đầy đủ nhật ký sử dụng thuốc và vắc-xin.
