Cây Hông (Paulownia fortunei), thuộc chi Paulownia, họ Hoa mõm chó (Scrophulariaceae), là loài cây gỗ lớn, lá rộng có nguồn gốc từ Trung Quốc, Lào và một phần Việt Nam. Hông được biết đến với tốc độ sinh trưởng cực nhanh, gỗ nhẹ, ít cong vênh, được ưa chuộng trong công nghiệp chế biến gỗ và thủ công mỹ nghệ. Ngoài ra, nhờ tán lá thưa, dễ phân giải và hệ rễ sâu, Hông còn là loài cây lý tưởng để cải tạo đất và trồng xen canh.
1. Điều kiện gây trồng
Cây Hông thích hợp với các vùng có điều kiện tự nhiên sau:
- Khí hậu:
- Độ cao: 300 – 1500m so với mực nước biển.
- Nhiệt độ trung bình năm: 18 – 23,5°C.
- Lượng mưa trung bình: 1.500 – 1.884 mm/năm.
- Mùa khô: 3 – 4 tháng.
- Đất đai:
- Phát triển tốt trên đất feralit phát triển từ đá mẹ granit, gnai, phiến thạch sét, sa phiến thạch, phiến thạch mica…
- Yêu cầu tầng đất dày trên 50cm, tơi xốp, thoát nước tốt, thành phần cơ giới nhẹ đến trung bình.
- Tỷ lệ mùn tầng mặt trên 1%.
- Lưu ý: Không trồng nơi đất chặt bí, úng nước, hoặc đất quá thoái hóa, trơ sỏi đá.
2. Kỹ thuật giống và gieo ươm
2.1. Thu hái và chế biến hạt giống
- Chọn cây mẹ: Cây sinh trưởng tốt, tán đều, đường kính >30cm, không sâu bệnh.
- Thời vụ thu hái: Từ tháng 12 đến giữa tháng 1 năm sau, khi đầu quả chuyển từ màu xanh sang nâu.
- Chế biến: Đập nhẹ quả để tách hạt (quả tươi đập theo chiều dọc, quả khô đập theo chiều ngang). Phơi hạt dưới nắng nhẹ 2-3 ngày.
- Bảo quản: Đựng hạt trong túi nilon hàn kín, để nơi thoáng mát (giữ được đến mùa hè) hoặc trong tủ lạnh chuyên dụng (giữ được 1 năm).
2.2. Kỹ thuật gieo ươm
- Chuẩn bị đất gieo: Đất cát pha hoặc thịt nhẹ, thoát nước tốt. Cày bừa kỹ, lên luống cao. Bón lót 2-3kg phân chuồng hoặc 1kg phân vi sinh/m² mặt luống. Phủ một lớp cát sạch mỏng lên mặt luống.
- Xử lý đất: Phun Benlat nồng độ 0,05% (5g/10 lít nước) để khử trùng trước khi gieo.
- Gieo hạt: Gieo đều 10-12g hạt/10m² luống. Phủ một lớp cát mỏng vừa đủ che kín hạt. Tưới ẩm và che phủ bằng nilon trong 20-25 ngày đầu.
- Cấy cây: Khi cây con có 4-6 lá thật thì cấy vào bầu (kích thước 9x12cm). Ruột bầu gồm 90% đất tầng mặt + 10% phân chuồng hoai + 3-4% supe lân.
- Tiêu chuẩn cây xuất vườn: Tuổi cây 75-90 ngày, chiều cao 25-35cm, đường kính cổ rễ >5mm.
3. Kỹ thuật trồng rừng
3.1. Thời vụ và làm đất
- Thời vụ: Miền Bắc trồng tốt nhất từ tháng 4-6. Miền Trung và Tây Nguyên trồng vào đầu mùa mưa.
- Làm đất:
- Cơ giới: Cày toàn diện hoặc cày theo rạch sâu 40-50cm. Đào hố 30x30x30cm trên rạch.
- Thủ công: Đào hố 40x40x40cm, hoàn thành trước khi trồng 15 ngày.
- Bón lót: 1kg phân chuồng hoai hoặc 100-150g phân vi sinh/hố.
3.2. Phương thức và mật độ trồng
Cây Hông có thể trồng thuần loài hoặc hỗn giao theo nhiều mô hình:
- Trồng hỗn giao theo hàng:
- Hông + Mỡ: Mật độ 1.100 cây/ha (tỷ lệ 1:1).
- Hông + Sao đen/Dầu rái: Mật độ 1.666 cây/ha (2 hàng Hông : 1 hàng Sao/Dầu).
- Hông + Luồng: Mật độ 600 cây/ha (Hông 400 cây/ha, Luồng 200 cây/ha).
- Trồng nông lâm kết hợp:
- Xen cây nông nghiệp: Mật độ Hông 133-400 cây/ha (cự ly hàng 10-30m, cây cách cây 2,5m).
- Che bóng cho chè: Mật độ 100 cây/ha (10x10m).
3.3. Kỹ thuật trồng
- Trồng vào ngày mưa nhỏ hoặc râm mát, đất đủ ẩm.
- Xé bỏ vỏ bầu, đặt cây thẳng đứng, lấp đất và nén chặt xung quanh bầu. Phủ đất cao hơn cổ rễ 2-3cm.
4. Chăm sóc và bảo vệ
- Năm 1: Chăm sóc 2 lần (lần 1 sau trồng 3 tháng, lần 2 vào cuối mùa mưa). Xới gốc đường kính 1m, phát cỏ, cắt dây leo.
- Năm 2: Chăm sóc 2 lần. Xới gốc rộng 1,2m. Bón thúc lần 1 với 50-100g NPK hoặc 20-30g urê/gốc.
- Năm 3: Chăm sóc 2 lần tương tự năm 2.
-
Bảo vệ: Cấm chăn thả gia súc trong 1-2 năm đầu vì cây con dễ gãy.
