Thay vì độc canh cây lúa với nhiều rủi ro, nông dân xã Phú Thọ (huyện Tam Nông) đang gặt hái thành công lớn nhờ mô hình “3 trong 1”: Lúa – Cá – Vịt. Cách làm này không chỉ tăng lợi nhuận gấp 3-4 lần mà còn tạo ra hệ sinh thái nông nghiệp tuần hoàn, thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu.
Quyết định táo bạo: Từ bỏ độc canh, hướng tới “Sinh kế xanh”
Tại xã Phú Thọ, anh Nguyễn Văn Vương là một trong những người tiên phong áp dụng mô hình tổng hợp này từ năm 2019. Trước đây, với tư duy canh tác truyền thống làm 2 vụ lúa/năm, thu nhập của gia đình anh thường bấp bênh do giá cả thị trường và dịch bệnh.
Được sự khuyến khích của ngành nông nghiệp huyện, anh Vương cùng người thân đã mạnh dạn cải tạo 10 ha đất, đầu tư bờ bao lửng và đào hai ao lớn (rộng hơn 1,5 ha) để trữ cá mùa lũ. Kết quả mang lại ngoài mong đợi: “Tiền lời từ cá và vịt đủ chi tiêu hằng ngày, còn tiền bán lúa thì dành để tiết kiệm”, anh Vương phấn khởi chia sẻ.
Cơ chế “Cộng sinh” tuyệt vời trên đồng ruộng
Điểm sáng tạo của mô hình này là sự hỗ trợ lẫn nhau giữa ba đối tượng nuôi trồng, tạo nên một vòng tròn khép kín, giảm thiểu tối đa chi phí đầu vào.
Cơ chế hoạt động:
- Vịt: Đóng vai trò như “máy làm cỏ và bắt ốc” tự nhiên. Chúng sục sạo bùn đất giúp lúa hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, ăn ốc bươu vàng và sâu rầy.
- Cá: Tiêu thụ các loại sâu bọ rơi xuống nước và rong rêu, chất thải của cá lại trở thành phân bón hữu cơ cho lúa.
- Lúa: Được cung cấp dinh dưỡng tự nhiên, ít sâu bệnh, từ đó giảm hẳn lượng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học.
Gia đình anh Vương áp dụng triệt để quy trình canh tác “1 phải 5 giảm” (Phải sử dụng giống xác nhận; Giảm lượng giống, giảm phân bón, giảm thuốc BVTV, giảm nước tưới và giảm thất thoát sau thu hoạch). Nhờ đó, lúa thương phẩm không chỉ đạt năng suất ổn định mà còn đảm bảo chất lượng sạch, an toàn.
Bài toán kinh tế: Lợi nhuận tăng vọt
Hiệu quả kinh tế của mô hình đã được chứng minh qua các con số cụ thể. Nếu như vụ đầu tiên năm 2019, do phụ thuộc vào cá đồng tự nhiên nên thu nhập chỉ đạt hơn 120 triệu đồng/10 ha, thì những vụ sau, anh Vương đã có chiến lược mới.
Anh chủ động ương nuôi cá lóc đồng trong ao, chờ nước rút thì thả ra ruộng. Cách làm này giúp kiểm soát được mật độ và sản lượng, nâng doanh thu từ cá lên hơn 200 triệu đồng, chưa kể nguồn thu từ việc xuất bán 6.000 con vịt mỗi năm (2 vụ).
Ngành chuyên môn tỉnh Đồng Tháp tính toán, mô hình Lúa – Cá – Vịt mang lại lợi nhuận bình quân 64,7 triệu đồng/ha/năm, cao hơn 34,6 triệu đồng so với sản xuất lúa truyền thống. Đây là con số ấn tượng, khẳng định vị thế của mô hình trong việc giúp nông dân làm giàu.
Hướng đi bền vững cho vùng rốn lũ
Ông Nguyễn Xuân Hoàng, Chủ tịch UBND xã Phú Thọ nhận định: “Mô hình không chỉ giúp nông dân tăng thu nhập, giảm rủi ro thị trường mà quan trọng hơn là cải thiện hệ sinh thái đồng ruộng, đất đai màu mỡ hơn và môi trường được bảo vệ.”
Hiện tại, xã Phú Thọ đang định hướng nhân rộng mô hình tại các khu vực có điều kiện tương đồng, phấn đấu đến năm 2030 có hàng chục hecta ruộng 2 vụ được bao ô khép kín. Địa phương cũng đang tích cực hỗ trợ nông dân đăng ký chứng nhận VietGAP và kêu gọi doanh nghiệp liên kết bao tiêu, nhằm nâng cao giá trị nông sản và đảm bảo đầu ra bền vững.
Từ những bờ bao xanh mướt, tiếng vịt kêu rộn rã và những mẻ cá đầy ắp, nông dân Đồng Tháp đang viết nên câu chuyện thoát nghèo đầy thuyết phục bằng tư duy sản xuất “thuận thiên” và hiện đại.
