Trong bối cảnh nuôi tôm thẻ chân trắng thường xuyên gặp rủi ro do dịch bệnh và biến đổi khí hậu, nhiều nông dân ven biển Quảng Trị đang chuyển hướng sang các đối tượng nuôi mới an toàn và hiệu quả hơn. Điển hình là mô hình nuôi cá nâu (cá dĩa nâu – Scatophagus argus) thâm canh do Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị triển khai năm 2024, mang lại lợi nhuận ấn tượng gần 500 triệu đồng/ha chỉ sau gần 6 tháng nuôi.
Mô hình được thực hiện tại thôn Nam Sơn, xã Trung Giang, huyện Gio Linh trên diện tích 1 ha với sự tham gia của 2 hộ dân. Dự kiến thu hoạch hơn 4,3 tấn cá thương phẩm, trừ chi phí cho lợi nhuận cao, chứng minh cá nâu là đối tượng nuôi tiềm năng cần nhân rộng tại các vùng ao tôm bỏ hoang hoặc thất bát.
Anh Hoàng Đức Hiếu – một trong hai hộ tham gia – chia sẻ: “Trước đây ao nhà tôi chuyên nuôi tôm thẻ chân trắng, nhưng dịch bệnh liên miên dẫn đến nhiều vụ thua lỗ nặng. Đầu năm 2024, được Trung tâm Khuyến nông tỉnh hỗ trợ giống, thức ăn và kỹ thuật, tôi chuyển sang nuôi cá nâu thâm canh trên 0,5 ha. Kết quả vượt mong đợi: cá ít bệnh, thích nghi tốt với môi trường ao đất nước lợ, lớn nhanh và giá bán cao”.
Kỹ thuật nuôi cá nâu thâm canh chi tiết từ A đến Z
Để đạt hiệu quả cao, anh Hiếu áp dụng nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật do cán bộ khuyến nông hướng dẫn:
- Chuẩn bị ao nuôi: Cải tạo ao kỹ lưỡng, lắp hệ thống quạt nước và sục khí oxy. Độ sâu nước duy trì trên 1,5 m. Lấy nước vào ao rồi diệt tạp, diệt khuẩn, gây màu nước (tảo xanh tốt cho cá), kiểm tra pH, độ mặn (tối ưu 10-20‰) và các yếu tố môi trường trước khi thả giống.
- Thả giống: Mật độ 1,5-2 con/m² (tổng 15.000 con/0,5 ha), kích cỡ giống 4-6 cm, nguồn từ tự nhiên hoặc ương nuôi.
- Thức ăn và chăm sóc: Sử dụng thức ăn công nghiệp viên nổi protein ≥40%. Cho ăn 2 lần/ngày (sáng sớm và chiều mát), rải đều nhiều điểm tránh tranh dành. Khẩu phần điều chỉnh theo giai đoạn: 3-5% trọng lượng thân cá/ngày. Bổ sung định kỳ men vi sinh, vitamin C, khoáng chất để tăng sức đề kháng.
- Quản lý môi trường: Hàng tuần đo pH, độ mặn, oxy hòa tan. Định kỳ 1 tháng kiểm tra trọng lượng cá để điều chỉnh thức ăn, tránh dư thừa gây ô nhiễm. Sử dụng vôi, chế phẩm vi sinh xử lý đáy ao, hạn chế khí độc. Luôn chạy quạt nước đảm bảo oxy >4 mg/l.
Sau gần 6 tháng, cá đạt kích cỡ thương phẩm bình quân 5 con/kg (khoảng 200g/con), tỷ lệ sống >70%, sản lượng 2,1 tấn/0,5 ha. Với giá bán hiện tại 300.000-350.000 đồng/kg (cao hơn nhiều đối tượng khác nhờ thịt thơm ngon, ít xương dăm), trừ chi phí anh Hiếu lãi gần 230 triệu đồng trên 0,5 ha – tương đương gần 500 triệu đồng/ha như dự báo toàn mô hình.
“Sản phẩm cá nâu kích cỡ lớn, thịt chắc ngọt, dễ tiêu thụ tại chợ địa phương và nhà hàng. Đây thực sự là hướng đi bền vững thay thế tôm thẻ, đặc biệt với những ao thường xuyên dịch bệnh”, anh Hiếu đánh giá.
Lãnh đạo địa phương và khuyến nông đánh giá cao
Phó Chủ tịch UBND xã Trung Giang Bùi Xuân Trường cho biết: “Người dân chúng tôi đã quen nuôi ghép cá nâu với tôm từ lâu, nhưng lần đầu nuôi thâm canh chuyên canh như thế này. Thành công của mô hình là tín hiệu vui, chứng minh cá nâu cho giá trị kinh tế cao, an toàn, bền vững. Xã sẽ vận động bà con nhân rộng, chuyển hẳn sang nuôi đơn thuần cá nâu để tăng năng suất”.
Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị Phan Văn Phương nhấn mạnh: “Nuôi tôm những năm qua khó khăn do dịch bệnh, chi phí cao, giá bất ổn. Chuyển đổi sang cá mặn lợ như cá nâu là giải pháp chiến lược. Loài này có giá trị dinh dưỡng cao, thị trường ổn định, sinh trưởng tốt ở độ mặn 10-20‰, có thể nuôi đơn hoặc ghép với tôm/cua”.
Tuy nhiên, ông Phương cũng lưu ý một số thách thức: Chi phí đầu tư ban đầu lớn (hơn 1 tỷ đồng/ha), nguồn giống chưa chủ động (phụ thuộc tự nhiên), thời gian nuôi 6-10 tháng nên cần thả sớm tránh mùa mưa bão. Cần theo dõi chặt chẽ thời tiết, môi trường và sức khỏe cá.
“Trên cơ sở mô hình thành công này, Trung tâm sẽ hoàn thiện quy trình kỹ thuật và nhân rộng ra các huyện ven biển Gio Linh, Triệu Phong, Hải Lăng… nhằm đa dạng hóa đối tượng nuôi thủy sản bền vững”, ông Phương khẳng định.
Với lợi nhuận hấp dẫn, ít rủi ro và khả năng tận dụng ao tôm cũ, nuôi cá nâu thâm canh đang mở ra hướng làm giàu mới cho bà con nông dân Quảng Trị. Đây là minh chứng sống động cho việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, góp phần xây dựng nền thủy sản xanh, hiệu quả cao.
Nguồn: Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị
