Từ những sườn đồi “toàn đá lộn đầu”, trồng ngô, trồng sắn thu nhập bấp bênh, người dân xã Phú Long (Ninh Bình) đã tìm ra hướng đi mới. Bằng cách khai thác lợi thế đất đá vôi để trồng na dai kết hợp kỹ thuật xử lý trái vụ, họ đã phủ xanh hơn 200 ha đồi trọc, tạo nên mô hình làm giàu với thu nhập ấn tượng: 400 – 450 triệu đồng/ha/năm.
1. Lợi thế “trời cho” từ đất đá vôi
Phú Long là xã miền núi, đất nông nghiệp chủ yếu là đồi núi xen kẽ đá vôi. Tưởng chừng đây là một bất lợi, nhưng chính điều kiện khắc nghiệt này lại là “vàng” cho cây na dai.
Ông Nguyễn Đình Phóng, một hộ trồng na hơn 10 năm tại Phú Long, chia sẻ:
“Trồng na trên đất đá vôi tuy vất vả nhưng cây lại rất khỏe, ít sâu bệnh. Đặc biệt, chất lượng quả ngon hơn hẳn so với trồng ở đất bằng. Vỏ na dày, cùi ngọt đậm, bảo quản được lâu nên thương lái rất ưa chuộng.”
Từ năm 2015, bà con bắt đầu chuyển đổi mạnh mẽ. Cây na trồng sau 3-4 năm là cho thu hoạch, mỗi năm 2 vụ (chính vụ tháng 6 âm lịch và trái vụ cuối tháng 9 âm lịch).
2. Bí quyết lãi gấp đôi: Kỹ thuật xử lý na trái vụ
Thành công của mô hình na Phú Long không chỉ ở việc trồng được cây na, mà là trồng được na trái vụ. Đây chính là chìa khóa để nâng cao giá trị và tránh được điệp khúc “được mùa, mất giá”.
Bà Nguyễn Thị Cần (xã Phú Long) cho biết:
“Trước đây na thu hoạch tập trung vào tháng 7 – 8, rộ quá nên giá thấp. Từ khi được hướng dẫn kỹ thuật xử lý ra hoa trái vụ, tôi có thể kéo dài thời gian thu hoạch đến tận tháng 11, giá bán cao gần gấp đôi so với trước.”
Theo ông Nguyễn Văn Thuật, Chủ tịch Hợp tác xã (HTX) Phú Long, yếu tố quyết định chất lượng và thành công của mô hình nằm ở 4 kỹ thuật cốt lõi:
- Xử lý ra hoa trái vụ: Áp dụng các biện pháp kỹ thuật (như tuốt lá, khoanh cành…) để “ép” cây ra hoa, đậu quả vào thời điểm mong muốn, né vụ thu hoạch chính.
- Tỉa cành tạo tán: Cắt bỏ cành cao, chỉ giữ lại các cành ngang tầm. Kỹ thuật này giúp cây tập trung dinh dưỡng, dễ chăm sóc và cho quả ngọt hơn.
- Thụ phấn bổ sung: Người trồng tỉ mỉ chủ động chọn hoa, thụ phấn bằng tay để đảm bảo tỷ lệ đậu quả cao nhất, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết bất lợi của vụ nghịch.
- Tuyển chọn quả: Tỉa bớt quả non, chỉ giữ lại những trái na to, đồng đều, giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả, tạo ra sản phẩm chất lượng, mẫu mã đẹp.
3. Nâng tầm thương hiệu: OCOP 4 sao và liên kết sản xuất
Để mô hình phát triển bền vững, người dân Phú Long đã chuyển đổi sang canh tác theo hướng hữu cơ (VietGAP), ưu tiên phân hữu cơ và loại bỏ hoàn toàn hóa chất độc hại.
Nhận thấy tiềm năng lớn, từ năm 2019, Trung tâm Khuyến nông và Xúc tiến thương mại tỉnh Ninh Bình đã hỗ trợ:
- Thành lập HTX: Hỗ trợ thành lập HTX Phú Long, tạo nền tảng cho vùng sản xuất hàng hóa tập trung.
- Hạ tầng: Đầu tư xây dựng hệ thống giếng khoan, tưới tiết kiệm.
- Kỹ thuật: Hướng dẫn đồng bộ các quy trình kỹ thuật tiên tiến.
- Xúc tiến thương mại: Hỗ trợ xây dựng thương hiệu, đưa sản phẩm tham gia hội chợ, kết nối siêu thị và sàn thương mại điện tử.
Nhờ sự đầu tư bài bản này, sản phẩm “Na Phú Long” đã chính thức được công nhận OCOP 4 sao, trở thành một trong những sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh.
Ông Nguyễn Văn Nam, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh, cho biết: “Chúng tôi định hướng cho bà con không chỉ dừng ở năng suất mà phải phát triển sản phẩm hàng hóa có thương hiệu, có thị trường tiêu thụ ổn định.”
Từ vùng đất đồi đá khắc nghiệt, người dân Phú Long đã biến khó khăn thành cơ hội, gây dựng nên một thương hiệu nông sản sạch, mang lại hiệu quả kinh tế cao và bền vững.
