Tên sách: Cải Tiến Kỹ Thuật Nuôi Tôm tại Việt Nam
Tác giả: Vũ Thế Trụ
Nhà xuất bản: Nông nghiệp
Năm xuất bản: 2003
Số trang: 204
Từ khóa chính: kỹ thuật nuôi tôm, tôm sú, tôm thẻ, tôm càng xanh, môi trường nuôi, bệnh tôm, tài chính nuôi tôm, Việt Nam, sản xuất tôm giống
Cuốn sách “Cải Tiến Kỹ Thuật Nuôi Tôm tại Việt Nam” của Kỹ sư Vũ Thế Trụ là một công trình nghiên cứu chuyên sâu, cung cấp kiến thức toàn diện về ngành nuôi tôm. Sách không chỉ giới thiệu về các loài tôm nuôi có giá trị kinh tế và đặc điểm sinh học của chúng, mà còn đi sâu vào kỹ thuật cải thiện ao hồ, phương pháp cho ăn, quản lý môi trường, phòng trị bệnh và phân tích tài chính đầu tư. Với mục tiêu nâng cao năng suất và lợi nhuận, cuốn sách là cẩm nang thiết yếu cho nông ngư dân, nhà đầu tư, cán bộ kỹ thuật và sinh viên ngành thủy sản, góp phần phát triển bền vững ngành nuôi tôm xuất khẩu của Việt Nam.
Nội dung chính:
Chương Một: Việt Nam và các nước sản xuất tôm trên thế giới
Chương này mở đầu bằng việc so sánh tiềm năng nuôi tôm của Việt Nam với các quốc gia khác trên thế giới, đặc biệt là các nước châu Á như Trung Quốc, Indonesia, Thái Lan, Ấn Độ, Philippines, Đài Loan, Bangladesh và Nhật Bản, cùng các nước Tây bán cầu như Ecuador, Colombia, Mexico, Honduras. Tác giả nhấn mạnh ưu thế thiên nhiên, nhân công và chuyên môn của Việt Nam, đồng thời chỉ ra những hạn chế cần cải thiện để đạt được năng suất cao hơn.
Chương Hai: Những yếu tố sinh học và môi trường liên quan tới kỹ nghệ nuôi tôm
Phần này cung cấp kiến thức nền tảng về sinh học tôm, bao gồm cách phân biệt các loài tôm nuôi quan trọng (tôm sú, tôm thẻ, tôm chân trắng, tôm Nhật Bản, tôm càng xanh), mô tả các bộ phận cơ thể và chu trình sinh sản, phát triển của tôm (từ trứng, Nauplius, Zoea, Mysis đến Postlarvae và tôm trưởng thành). Chương cũng phân tích các yếu tố vật lý (nhiệt độ, độ mặn, chất khí bão hòa, độ đục) và hóa học (oxy hòa tan, độ pH, carbon dioxide, chất kiềm, độ cứng của nước, hợp chất Nitrogen, Hydro sulfide) ảnh hưởng đến ao hồ nuôi tôm, cùng với vai trò của các yếu tố sinh học (phiêu sinh thực vật, phiêu sinh động vật, vi khuẩn) trong hệ thống sản xuất.
Chương Ba: Phương pháp chuẩn bị ao hồ nuôi tôm
Chương này hướng dẫn chi tiết cách chọn địa điểm lập ao hồ dựa trên phẩm chất nguồn nước, con giống, khí hậu, điện, giao thông, an ninh và nhân lực. Các loại hồ nuôi tôm được mô tả cụ thể bao gồm hồ nuôi tôm đẻ (maturation), hồ ấp trứng, hồ nuôi ấu trùng và ao hồ nuôi tôm thịt. Các kỹ thuật cải tạo ao (phơi nắng, bón vôi, bón phân), khử trùng nước, diệt cá dữ và quản lý oxy, phiêu sinh vật trong ao cũng được trình bày kỹ lưỡng.
Chương Bốn: Các loại thức ăn áp dụng cho từng giai đoạn tăng trưởng của tôm
Chương này tập trung vào nhu cầu dinh dưỡng của tôm ở các giai đoạn khác nhau. Các loại thức ăn cho tôm mẹ (thịt mực, tôm, cá, hào cắt nhỏ, bloodworm), ấu trùng (thức ăn thiên nhiên như green water, Artemia; thực phẩm tươi nghiền nát; thức ăn công nghiệp) được phân tích thành phần chính yếu (chất đạm, chất béo, carbohydrate, vitamin, chất dính) và cách sử dụng hiệu quả để đảm bảo sự phát triển tối ưu của tôm.
Chương Năm: Phương pháp cho tôm ăn
Chương này trình bày các phương pháp cho ăn cụ thể cho từng giai đoạn phát triển của tôm: tôm mẹ, ấu trùng (Nauplius, Zoea, Mysis, Postlarvae) và tôm ương. Hướng dẫn chi tiết về lượng thức ăn, tần suất, độ lớn thức ăn, cách kiểm soát và điều chỉnh lượng thức ăn hàng ngày, cùng với các bảng báo cáo kỹ thuật để theo dõi quá trình nuôi.
Chương Sáu: Điều hành ao tôm thịt
Chương này là phần quan trọng nhất, tập trung vào kỹ thuật quản lý ao tôm thịt để đạt năng suất cao. Các nội dung bao gồm lợi ích và cách sử dụng máy sục khí (thời gian, số lượng, vị trí lắp đặt), quản lý độ trong của nước ao (sử dụng đĩa Secchi), và các phương pháp cho tôm thịt ăn. Hướng dẫn chi tiết cách tính tỷ lệ sống và tỷ lệ hoán chuyển thức ăn (FCR), cùng với các bảng ghi nhận dữ kiện hàng ngày về môi trường nước và diễn tiến tăng trưởng của tôm từ các thí nghiệm thực tế.
Chương Bảy: Các bệnh của tôm, phương pháp trị liệu và phòng ngừa
Chương này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phòng bệnh hơn chữa bệnh trong nuôi tôm. Các bệnh được chia thành hai giai đoạn: bệnh trong thời gian ấu trùng (ký sinh ngoại bì, gan trắng đục, bệnh nấm, các loại ký sinh khác) và bệnh trong thời kỳ tôm thịt (do vi khuẩn như Vibrio, Pseudomonas, Chitinoverous, Filamentous Bacteria; bệnh nấm như Fungal Black Gill, Saprolegnia; bệnh do virus; bệnh do Protozoa; bệnh do ký sinh nội tạng như Trematode, Estode, Nematode; và các bệnh khác như co rút thân, lở loét bắp thịt, trở đỏ, nổi mụn, tôm đen, mục rữa mang, rong rêu ký sinh). Mỗi bệnh đều được trình bày tác nhân, triệu chứng, biện pháp phòng ngừa và trị liệu cụ thể, bao gồm cả việc sử dụng các loại thuốc như FGC Mycin, K-3 Mycin, G.P.N. Mycin, O.K. Mycin, Y-Mycin, Progen, Daimetin. Chương cũng giới thiệu chương trình tôm giống phi bệnh tật (Specific Pathogen Free) để ngăn ngừa các bệnh virus nguy hiểm.
Chương Tám: Nghiên cứu tài chính
Chương này phân tích khía cạnh kinh tế của ngành nuôi tôm, bao gồm thị trường tiêu thụ tôm tại Hoa Kỳ và Nhật Bản (giá cả, loại tôm được ưa chuộng). Cuốn sách cung cấp các bảng nghiên cứu tài chính chi tiết về chi phí đầu tư (đất đai, thiết lập ao, hệ thống điện, máy móc, nhà cửa) và giá thành sản xuất (tôm giống, thức ăn, nhân công, điện, tiền lãi ngân hàng) tại Philippines, Indonesia và Việt Nam. Từ đó, tác giả đưa ra nhận xét về sự quan trọng của việc sử dụng thức ăn hợp lý và những khác biệt trong tình hình nuôi tôm giữa Việt Nam và các quốc gia khác.
Chương Chín: Thu hoạch
Chương này mô tả kỹ thuật thu hoạch tôm ở các giai đoạn ấu trùng và tôm thịt. Đối với ấu trùng (Postlarvae), cần thu hoạch vào ban đêm hoặc sáng sớm, ngưng cho ăn trước 8-10 giờ, và chuẩn bị dụng cụ phù hợp. Đối với tôm thịt, quyết định thời điểm thu hoạch dựa trên giá thị trường và trọng lượng tôm trong ao. Hướng dẫn các phương pháp thu hoạch (chỉ bắt tôm lớn hoặc thu hoạch toàn phần), cách tính tỷ lệ sống và tỷ lệ hoán chuyển thức ăn (FCR), và biện pháp duy trì phẩm chất tôm sau thu hoạch (sử dụng dung dịch nước muối lạnh, nước đá). Chương cũng đề cập đến sự phát triển của vi khuẩn theo nhiệt độ và tầm quan trọng của nguồn nước sạch trong chế biến tôm.
Chương Mười: Kết luận
Chương này tổng kết lại tiềm năng phát triển ngành nuôi tôm xuất khẩu của Việt Nam dựa trên tài nguyên thiên nhiên phong phú, nhân lực dồi dào, khả năng tiếp thu kỹ thuật nhanh chóng và ưu thế cạnh tranh về giá thành. Tác giả nhấn mạnh việc áp dụng các kỹ thuật tiên tiến để nâng cao năng suất, khắc phục những hạn chế hiện có và đề xuất “Lấy sở trường của mình để đương đầu với sở đoản của người” để phát triển bền vững kinh tế đất nước.
