Trước diễn biến phức tạp của các loại dịch bệnh, đặc biệt là Dịch tả lợn Châu Phi (DTLCP), mô hình “chăn nuôi không tiếp xúc” chú trọng kiểm soát mầm bệnh từ gốc đang trở thành hướng đi bền vững. Tại Tuyên Quang, mô hình này đã và đang chứng minh hiệu quả vượt trội, giúp nhiều hộ nông dân bảo vệ an toàn đàn vật nuôi giữa tâm dịch.
Mô hình “không tiếp xúc” là gì?
Chăn nuôi không tiếp xúc thực chất là cấp độ cao của chăn nuôi an toàn sinh học (ATSH). Nguyên tắc cốt lõi là thiết lập các “hàng rào” vật lý và quy trình để ngăn chặn triệt để sự tiếp xúc giữa đàn lợn với các nguồn lây bệnh bên ngoài.
Các yếu tố cần kiểm soát “không tiếp xúc” bao gồm:
- Con người: Hạn chế tối đa người lạ ra vào khu vực chăn nuôi.
- Vật nuôi khác: Ngăn chặn tiếp xúc với chó, mèo, chuột, chim hoang dã…
- Phương tiện vận chuyển: Xe cộ phải được khử trùng nghiêm ngặt trước khi đến gần khu vực trại.
- Vật trung gian: Kiểm soát nguồn thức ăn, nguồn nước, dụng cụ chăn nuôi (ủng, quần áo bảo hộ riêng biệt).
Hiệu quả thực tế từ người đi tiên phong
Gia đình chị Nguyễn Thị Thắm (thôn Tân Trào, xã Tân Thanh, Tuyên Quang) là một ví dụ điển hình cho sự thành công của mô hình này. Từng chứng kiến cảnh “cả làng mất trắng” vì dịch bệnh, chị Thắm hiểu rằng chỉ có thay đổi phương thức nuôi mới giữ được vốn liếng.
Với đàn lợn gần 100 con, chị Thắm đã mạnh dạn đầu tư cải tạo chuồng trại theo hướng chuyên nghiệp:
- Dựng hàng rào kiên cố: Phân tách rõ ràng khu vực chăn nuôi và khu sinh hoạt.
- Bao lưới kín chuồng trại: Ngăn chặn côn trùng và vật chủ trung gian mang mầm bệnh.
- Quy trình khử trùng nghiêm ngặt: Toàn bộ phương tiện, dụng cụ, con người trước khi ra vào trại đều phải qua các bước tiêu độc, khử khuẩn.
- Kiểm soát đầu vào: Nguồn nước và thức ăn được kiểm tra kỹ lưỡng.
“Ban đầu áp dụng cũng thấy vất vả vì nhiều quy định khắt khe, nhưng nhìn đàn lợn khỏe mạnh, ăn uống tốt trong khi xung quanh nhiều hộ thiệt hại nặng, tôi thấy công sức bỏ ra hoàn toàn xứng đáng,” chị Thắm chia sẻ. Đàn lợn của gia đình chị hiện phát triển ổn định, chuẩn bị xuất chuồng, hứa hẹn một vụ nuôi thắng lợi.
Bài học đắt giá từ việc lơ là phòng dịch
Ngược lại với niềm vui của chị Thắm, bà Trần Thị Hoa Dung (xã Trường Sinh) từng phải chịu bài học đắt giá. Duy trì đàn lợn thương phẩm hơn 100 con và 20 nái, nhưng đợt DTLCP vừa qua đã khiến bà phải tiêu hủy toàn bộ.
“Với người chăn nuôi, chỉ cần một đợt dịch ập đến là mọi vốn liếng tích cóp bao năm coi như mất hết. Phòng bệnh vẫn là cách giữ của tốt nhất,” bà Dung ngậm ngùi rút kinh nghiệm. Hiện tại, bà đang tiến hành tổng vệ sinh, rắc vôi bột, phun khử trùng và đầu tư lại hệ thống chuồng trại với lưới bao quanh, rãnh khử trùng để sẵn sàng tái đàn theo quy trình “không tiếp xúc”.
Hướng đi bắt buộc cho chăn nuôi hiện đại
Theo số liệu từ Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Tuyên Quang, tính đến cuối tháng 10, thiệt hại do DTLCP là rất lớn với hơn 191.000 con lợn phải tiêu hủy tại hơn 18.000 hộ. Con số này là minh chứng rõ ràng nhất cho thấy chăn nuôi nhỏ lẻ, thiếu an toàn sinh học không còn phù hợp.
Ông Lê Hải Nam, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh khẳng định: “Mô hình chăn nuôi không tiếp xúc đang phát huy hiệu quả rõ rệt. Tại những nơi thực hiện tốt quy trình này, dịch bệnh đã được khống chế thành công, không lây lan diện rộng”.
Hiện nay, tỉnh Tuyên Quang đang nhân rộng mô hình này với các biện pháp cụ thể:
- Thực hiện cách ly “hộ cách hộ, thôn cách thôn”.
- Vệ sinh, tiêu độc, khử trùng định kỳ.
- Kiểm soát chặt chẽ người và phương tiện ra vào vùng dịch.
Nhờ đó, đã có 31 xã qua 21 ngày không phát sinh ca bệnh mới, trong đó 22 xã đã công bố hết dịch. Tỉnh cũng đang hướng tới nền chăn nuôi hiện đại với hơn 140 trang trại đạt chuẩn, bao gồm các chứng nhận GlobalGAP, VietGAP và cơ sở an toàn dịch bệnh.
Chăn nuôi không tiếp xúc không chỉ là giải pháp tình thế để “dập dịch” mà cần được xem là quy trình kỹ thuật bắt buộc để phát triển chăn nuôi bền vững. Người chăn nuôi cần chủ động thay đổi tư duy, áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp an toàn sinh học để bảo vệ tài sản của chính mình.
